Niet dirigeren maar participeren: de overheid in digitale ecosystemen

Overheden en private organisaties werken steeds vaker samen in digitale ecosystemen, waarin verschillende uitdagingen gezamenlijk worden aangepakt. De overheid moet wel nog groeien in de rol van samenwerkende partner. De traditionele rolverdeling, waarin de overheid het digitale ecosysteem opzet, beheert en controleert, past niet meer bij de moderne manier van samenwerken. De kracht van een digitaal ecosysteem zit juist in het systeem zelf en in de cumulatieve waarde van alle deelnemers.

Van oudsher opereren overheden inside-out: als we iets willen, gaan we daar iets voor inrichten. Die opstelling komt deels vanuit de zorgplicht voor de maatschappij. De overheid wíl niet alleen iets, maar is dat ook verplicht. Daarnaast heeft het met wet- en regelgeving te maken: de overheid is verantwoordelijk voor naleving en handhaving en zit dus bij voorkeur aan de knoppen.

Toch kunnen uitdagingen ook prima aangepakt worden in een gelijkwaardige samenwerking. Zo’n samenwerking levert vooral iets op als iedereen participeert, waarde toevoegt en informatie deelt, stellen Nancy Roos-Beukers, CCO bij Solvinity en Wim Hoekstra, partner bij Quarant. De overheid geeft in zo’n geval wel wettelijke grenzen aan en stelt kaders voor compliance en veiligheid, maar biedt ook ruimte voor een open en constructieve samenwerking binnen die kaders.

“Outsourcing leidt dan tot complexe ecosystemen met veel privacygevoelige data, wat weer vraagt om zorgvuldige service-integratie en focus op security. Daar is vaak een specialist voor nodig.”

Veel privacygevoelige data

Dat vereist ten eerste vertrouwen in elkaar. Andere voorwaarden zijn het delen van open data en het formuleren van standaarden voor een efficiënte samenwerking. Hoekstra: “Het is van belang dat echt wordt doorgepakt op open data: de overheid moet niet blijven zitten op gegevens, maar de informatie delen die toch al van de samenleving is.”

Daarnaast maken overheden ook de overstap naar de cloud, maar missen intern nog vaak de expertise daarvoor, volgens Roos-Beukers. “Outsourcing leidt dan tot complexe ecosystemen met veel privacygevoelige data, wat weer vraagt om zorgvuldige service-integratie en focus op security. Daar is vaak een specialist voor nodig.”

Voorbeelden van succesvolle samenwerking

Het klinkt alsof er nog veel beren op de weg zijn en we nog ver verwijderd zijn van succesvolle publiek-private digitale ecosystemen. Volgens Roos-Beukers en Hoekstra is dat is zeker niet zo. “Er zijn veel voorbeelden waar de samenwerking uitstekend verloopt”, vertelt Roos-Beukers. “Kijk naar Talking Traffic, een platform waar open gegevensuitwisseling tussen weggebruikers en intelligente infrastructuur leidt tot meer efficiency in mobiliteit. Of naar de NS die data beschikbaar stelt waar een batterij aan apps gebruik van maakt.”

Hoekstra gaat in op de voorwaarden voor succes bij zo’n digitaal ecosysteem: “Ten eerste moet de overheid zich richten op het weefsel van de samenwerking. Zorgen voor kaders op het gebied van ethiek, compliance, veiligheid en privacy. En data open en ongebreideld delen met de deelnemers binnen de samenwerking.” Roos-Beukers vult aan: “Ook is het van belang dat de overheid actief deelneemt en functionarissen inzet die een constructieve rol spelen in het ecosysteem. Als echte samenwerkingspartner dus.”

"Bedrijven die samenwerken met de overheid moeten niet voor de kortetermijnwinst gaan, maar zich richten op de lange termijn en bereid zijn zich te committeren aan gezamenlijke investeringen."

Nog een wereld te winnen

Zowel Hoekstra als Roos-Beukers geven aan dat er ook iets wordt gevraagd van bedrijven die deelnemen aan publiek-private ecosystemen. Die moeten transparant en open durven zijn. Elkaar een kijkje in de keuken gunnen en geen landjepik doen op terreinen waar de ander beter is. Bedrijven die samenwerken met de overheid moeten dan ook niet voor de kortetermijnwinst gaan, maar zich richten op de lange termijn en bereid zijn zich te committeren aan gezamenlijke investeringen.

Er is nog een wereld te winnen in de digitale publiek-private samenwerking, bijvoorbeeld in de veiligheidsketen, de betaalketen, zorgketen en ga zo maar door. Succesvolle ecosystemen zullen een belangrijke bijdrage leveren aan een betere economie en een efficiëntere samenleving. Daarin is de overheid als volwassen, moderne en open samenwerkingspartner onmisbaar.

Ben je benieuwd naar het volledige gesprek tussen Nancy Roos-Beukers en Wim Hoekstra over de rol van overheid in digitale ecosystemen? Luister dan deze podcast op New Business Radio.

OVER SOLVINITY EN QUARANT
Solvinity en Quarant organiseren samen regelmatig Ronde Tafels voor gemeenten waarbij actuele vraagstukken centraal staan. Quarant, als hét onafhankelijke adviesbureau voor lokale overheid, helpt gemeenten vooruit bij hun digitale transformatie door maatschappelijke, technologische en wettelijke ontwikkelingen te verankeren in hun bedrijfsvoering en dienstverlening. Solvinity levert veilige en innovatieve IT-diensten en managed cloud oplossingen aan organisaties met hoge beveiligingseisen, zoals (rijks-)overheid en gemeenten. De organisaties vinden elkaar in de aandacht voor de menskant bij nieuwe ontwikkelingen die op organisaties afkomen.